Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Świnoujściu

POSTANOWIENIE

Dnia 13 kwietnia 2016r.

Sąd Rejonowy w Świnoujściu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Agnieszka Trytek Błaszak

Protokolant Marta Korzeniewska

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2016r. w Świnoujściu

na rozprawie

sprawy z wniosku S. Ł. (1)

przy udziale D. Ł. (1), B. Ł., G. R.

o podział majątku wspólnego i dział spadku po W. Ł. (1) i po Z. Ł. (1)

postanawia:

1. ustalić, że w skład majątku wspólnego W. Ł. (1) i Z. Ł. (1), w tym w 1/2 w skład spadku po W. Ł. (1) zmarłej dnia (...)., której spadkobiercami w udziałach do 1/3 części są mąż Z. Ł. (1), syn D. Ł. (1), syn S. Ł. (1), wchodzi:

a)  samochód osobowy marki F. (...) rok prod. 1995, nr rej. (...) – o wartości 4.700 zł (cztery tysiące siedemset złotych),

b)  środki pieniężne w kwocie 38.201,96 zł (trzydzieści osiem tysięcy dwieście jeden złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) zgromadzone na rachunku bankowym W. Ł. (1) w (...) Bank (...) S.A. we W. nr (...),

c)  udział do 1/2 części w samochodzie osobowym marki B. (...) rok prod. 1996, nr rej. (...) – o wartości 5.500 zł (pięć tysięcy pięćset złotych),

to jest majątek o łącznej wartości 48.451,96 zł (czterdzieści osiem tysięcy czterysta pięćdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy);

2. ustalić, że w skład spadku po Z. Ł. (1) zmarłym dnia (...)., którego spadkobiercami w udziałach do 1/4 części są syn D. Ł. (1), syn S. Ł. (1), córka G. R., córka B. Ł., wchodzi:

a)  udział do 4/6 części w samochodzie osobowym marki F. (...) rok prod. 1995, nr rej. (...) – o wartości 3.133,33 zł (trzy tysiące sto trzydzieści trzy złote trzydzieści trzy grosze),

b)  środki pieniężne w kwocie 25.467,97 zł (dwadzieścia pięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt siedem złotych) zgromadzone na rachunku bankowym W. Ł. (1) w (...) Bank (...) S.A. we W. nr (...),

c)  udział do 4/6 z 1/2 części w samochodzie osobowym marki B. (...) rok prod. 1996, nr rej. (...) – o wartości 3.666,66 zł (trzy tysiące sześćset sześćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt sześć groszy),

to jest majątek o łącznej wartości 32.267,96zł (trzydzieści dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy);

3. dokonać podziału majątku wspólnego i działu spadku po W. Ł. (1) oraz po Z. Ł. (1) w ten sposób, że:

a) samochód osobowy marki F. (...) rok prod. 1995, nr rej. (...) przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania D. Ł. (1),

b) środki pieniężne w kwocie 38.201,96 zł (trzydzieści osiem tysięcy dwieście jeden złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) zgromadzone na rachunku bankowym W. Ł. (1) w (...) Bank (...) S.A. we W. nr (...) przyznać w całości uczestnikowi postępowania D. Ł. (1),

c) udział do 1/2 części w samochodzie osobowym marki B. (...) rok prod. 1996, nr rej. (...) przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy S. Ł. (1);

4. ustalić, że wnioskodawca S. Ł. (1) poczynił nakłady ze swojego majątku osobistego na składnik majątku w postaci udziału do 1/2 części w samochodzie osobowym marki B. (...) rok prod. 1996, nr rej. (...) w kwocie 1.667 zł (jeden tysiąc sześćset sześćdziesiąt siedem złotych);

5. zaliczyć na poczet schedy spadkowej uczestnika postępowania D. Ł. (1) otrzymaną przez niego aktem notarialnym z dnia 18 grudnia 2009r. darowiznę odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...) o wartości 130.000 zł (sto trzydzieści tysięcy złotych);

6. zasądzić od uczestnika postępowania D. Ł. (1) tytułem spłaty udziałów w spadku udziału w spadku:

a) na rzecz wnioskodawcy S. Ł. (1) kwotę 21.481,47 zł (dwadzieścia jeden tysięcy czterysta osiemdziesiąt jeden złotych czterdzieści siedem groszy),

b) na rzecz uczestniczki postępowania B. Ł. kwotę 10.755,98 zł (dziesięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy),

c) na rzecz uczestniczki postępowania G. R. kwotę 10.755,98 zł (dziesięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy),

płatne jednorazowo w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot;

7. zasądzić od wnioskodawcy S. Ł. (1) tytułem spłaty udziałów w spadku:

a) na rzecz uczestniczki postępowania B. Ł. kwotę 851,77 zł (osiemset pięćdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt siedem groszy),

b) na rzecz uczestniczki postępowania G. R. kwotę 851,77 zł (osiemset pięćdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt siedem groszy),

płatne jednorazowo w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot;

8. oddalić wnioski uczestnika postępowania D. Ł. (1) o rozliczenie poniesionych długów spadkowych, o rozliczenie pożytków związanych z korzystaniem z samochodu osobowego opisanego w punkcie 1c. postanowienia, o zaliczenie na poczet schedy spadkowej uczestnika S. Ł. (1) środków pieniężnych otrzymanych z książeczek mieszkaniowych;

9. ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świnoujściu tytułem kosztów sądowych:

a) od wnioskodawcy S. Ł. (1) kwotę 535,50 zł (pięćset trzydzieści pięć złotych pięćdziesiąt groszy),

b) od uczestnika postępowania D. Ł. (1) kwotę 1.364,90 zł (jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt cztery złote dziewięćdziesiąt groszy);

c) od uczestniczki postępowania B. Ł. kwotę 535,50 zł (pięćset trzydzieści pięć złotych pięćdziesiąt groszy),

d) od uczestniczki postępowania G. R. kwotę 535,50 zł (pięćset trzydzieści pięć złotych pięćdziesiąt groszy);

10. ustalić, że wnioskodawca i uczestnicy postępowania ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania związane z ich udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 422/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawca S. Ł. (1), wskazując jako uczestników postępowania D. Ł. (1), B. Ł., G. R., wniósł o:

1. podział majątku wspólnego małżeńskiego W. Ł. (1) i Z. Ł. (1), w skład którego wchodzą składniki:

- samochód F. (...) rok produkcji 1996, numer rejestracyjny (...) o wartości 12.000 zł,

- środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym W. Ł. (1) w (...) Banku (...) S.A. Oddział w Ś. w kwocie 38.201,96 zł;

2. ustalenie, że w skład spadku po W. Ł. (1) zmarłej dnia (...). w Ś. wchodzi udział do 1/2 części w składnikach majątkowych opisanych w punkcie 1. o łącznej wartości 25.100,98 zł;

3. ustalenie, że w skład spadku po Z. Ł. (1) zmarłym dnia (...). w Ś. wchodzi udział do 4/6 części w składnikach majątkowych opisanych w punkcie 1. o łącznej wartości 33.467,97 zł;

4. dokonanie podziału majątku wspólnego W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) oraz działu spadku po W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) przez:

a) przyznanie uczestnikowi D. Ł. (1) samochodu marki F. (...),

b) przyznanie wnioskodawcy S. Ł. (1) kwoty 16.733,98 zł,

c) przyznanie uczestnikowi D. Ł. (1) kwoty 4.733,98 zł, w tym kwoty 201,96 zł pozostałej na rachunku bankowym W. Ł. (1) w (...) Banku (...) S.A.,

d) przyznanie uczestniczkom B. Ł. i G. R. kwoty po 8.366,99 zł na rzecz każdej z uczestniczek,

5. zobowiązanie uczestnika D. Ł. (1) do zapłaty tytułem wyrównania udziałów:

a) na rzecz wnioskodawcy S. Ł. (1) kwoty 16.733,98 zł,

b) na rzecz uczestniczek B. Ł. i G. R. kwoty po 8.366,99 zł,

6. obciążenie uczestnika D. Ł. (1) kosztami postępowania w całości, w tym kosztami zastępstwa prawnego pełnomocnika wnioskodawcy według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wniosku wskazał, że W. Ł. (1) zmarła dnia (...)., a spadek po niej nabyli: mąż Z. Ł. (1) oraz synowie – D. Ł. (1) i S. Ł. (1) – wszyscy w udziałach do 1/3 części spadku, zaś spadek po Z. Ł. (1) zmarłym dnia (...). nabyli synowie – D. Ł. (1) i S. Ł. (1) oraz córki – G. R. i B. Ł. – wszyscy w udziałach do 1/4 części spadku. Podał, że uczestnik D. Ł. (1) po śmierci W. Ł. (1) w dniu (...). o godz. 18:07 wypłacił z jej rachunku w (...) Bank (...) S.A. kwotę 38.000 zł. W skład majątku wspólnego małżonków Ł. stanowiły składniki majątkowe o łącznej wartości 50.201,96 zł, a zatem wartość składników majątkowych wchodzących w skład spadku po W. Ł. (1) wynosi 25.100,98 zł, czyli połowa majątku małżonków, zaś w skład spadku po Z. Ł. (1) wynosi 33.467,97 zł, czyli połowa majątku małżonków + 1/6 wartości majątku z tytułu spadkobrania po W. Ł. (1). Wnioskodawca S. Ł. (1) oraz uczestnik D. Ł. (1) nabyli w drodze dziedziczenia po W. Ł. (1) udział o wartości po 8.366,99 zł (1/3 z 25.100,98 zł) oraz w drodze dziedziczenia po Z. Ł. (1) o wartości po 8.366,99 zł (1/4 z 33.467,97 zł). Łącznie nabyli udziały o wartości po 16.733,98 zł każdy. Uczestniczki B. Ł. i G. R. nabyły w drodze dziedziczenia po Z. Ł. (1) udziały o wartości po 8.366,99 zł (1/4 z 33.467,97 zł). Wnioskodawca wniósł, aby przyznać uczestnikowi D. Ł. (1) pozostałą na rachunku bankowym W. Ł. (1) kwotę 201,96 zł. Skoro uczestnik D. Ł. (1) otrzyma wszystkie składniki majątkowe o łącznej wartości 50.201,96 zł, winien tytułem wyrównania udziałów dokonać spłaty na rzecz wnioskodawcy S. Ł. (1) w wysokości 16.733,98 zł oraz na rzecz uczestniczek B. Ł. i G. R. kwoty po 8.366,99 zł. Wyjaśnił, że wniósł o przyznanie samochodu marki F. (...) uczestnikowi D. Ł. (1), gdyż pojazd pozostawał w posiadaniu tego uczestnika, a gdyby został przez niego zbyty, wniósł o rozliczenie uzyskanej z tytułu zbycia pojazdu kwoty – według cen rynkowych. Pismem z dnia 26 sierpnia 2013r. pełnomocnik wnioskodawcy zwrócił się do uczestnika o dokonanie umownego działu spadku po rodzicach, lecz uczestnik na pismo nie odpowiedział, co uzasadnia wniosek o obciążenie uczestnika kosztami niniejszego postępowania w całości.

Uczestniczki postępowania B. Ł. i G. R. w odpowiedzi na wniosek wskazały, że nie posiadają wiedzy o składnikach majątkowych, jakimi dysponował Z. Ł. (1) przed śmiercią, gdyż utraciły z nim kontakt gdzieś w latach 70-tych XX-wieku. Nie posiadają również wiedzy o majątku W. Ł. (1). Wskazały, że uczestniczkom wiadomo o składniku majątkowym należącym na chwilę śmierci do Z. Ł. (1) stanowiącym udział w nieruchomości położonej w C. przy ul. (...), nr ewidencyjny (...), obręb (...), prawdopodobnie jest to nieruchomość dziedziczona przez Z. Ł. (1) po rodzicach lub dziadkach. Wniosły także o rozważenie sytuacji prawnej z uwagi na treść art. 1039 i art. 1040 kc uczestnika D. Ł. (1) z uwagi na możliwość zaistnienia sytuacji, iż otrzymał on od spadkodawców darowiznę, która z dużym prawdopodobieństwem znacznie przewyższa schedę spadkową i przyjmując twierdzenia wnioskodawcy za prawdziwe i pełne, uczestnik dysponuje praktycznie znaczną częścią schedy spadkowej. Zastosowanie wskazanych przepisów uniemożliwi zastosowanie propozycji podziału spadku zaproponowanego przez wnioskodawcę. Uczestniczki zgodziły się co do zasady na zaproponowany we wniosku sposób podziału majątku i działu spadku. Nie zgodziły się na rozkładanie na raty spłaty należności, jakie miałyby im przypaść od wnioskodawcy lub uczestników, o ile będą one wielkością nie odbiegającą od zaproponowanych we wniosku. Co do terminu spłat podniosły, iż nie powinien on przekraczać 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia końcowego w sprawie.

Uczestnik postępowania D. Ł. (1) w odpowiedzi na wniosek wskazał, że samochód marki F. (...) został sprzedany przez ojca, natomiast rachunek bankowy był prowadzony na nazwisko W. Ł. (1) i D. Ł. (1), a obydwaj właściciele konta mieli tam lokowane swoje środki – D. Ł. (1) z umowy o pracę, a W. Ł. (1) rentę i wynagrodzenie za pracę w spółce (...). Z rachunku były wypłacane w większości środki tylko W. Ł. (1) na życie i utrzymanie mieszkania. D. Ł. (1) swoje środki gromadził bez wypłaty, dlatego na dzień śmierci mamy zostało na bieżącym rachunku bankowym ponad 23.000 zł i ponad 14.000 zł na lokacie oszczędnościowej. W ocenie uczestnika były to wyłącznie jego środki. Wyjaśnił, że z kwoty pobranej z rachunku bankowego w dniu śmierci W. Ł. (1) pokryte zostały przez uczestnika koszty pochówku i wystawienia pomnika, gdyż kwoty z zasiłku pogrzebowego i świadczenie z (...) nie wystarczyły. Z. Ł. (1) otrzymał od uczestnika z tych pieniędzy środki na wydatki na pogrzeb. Z pieniędzy tych uczestnik pokrył koszty pogrzebu ojca. Nie wyraził zgody na obciążenie jego kosztami postępowania w całości, co stanowiłoby naruszenie art. 520 kpc, a nie zachodzą przypadki określone w § 2 i 3 tego przepisu.

Na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2014r. wnioskodawca nie potwierdził, aby w skład spadku po Z. Ł. (1) wchodziła nieruchomość położona w C., gdyż okoliczności tej uczestniczki nie wykazały, ani nie naprowadziły żadnych dowodów na tą okoliczność, np. poprzez wskazanie, że toczyły się postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po poprzednikach prawnych.

Na tej samej rozprawie uczestniczki wskazały, że przypuszczają, iż doręczona im decyzja w postępowaniu administracyjnym może dotyczyć nieruchomości będącej własnością poprzedników prawnych spadkodawcy.

W piśmie procesowym z dnia 04 września 2014r. wnioskodawca zakwestionował, aby ojciec stron Z. Ł. (1) zawarł umowę sprzedaży samochodu na 3 dni przed śmiercią, która następnie została zarejestrowana w Wydziale Komunikacji już po jego śmierci oraz aby sprzedał samochód konkubinie uczestnika. Z ostrożności wskazał, że gdyby nawet przyjąć, iż samochód F. (...) został sprzedany przez Z. Ł. (1), to do majątku spadkowego wejdzie kwota pochodząca ze sprzedaży tego samochodu, tj. 8.000 zł. Pieniądze te pobrał od ojca D. Ł. (1), w związku z czym powinien z kwoty tej rozliczyć się z pozostałymi spadkobiercami. Zakwestionował też, jakoby środki finansowe pobrane przez uczestnika w dniu śmierci W. Ł. (1) stanowiły jego wyłączną własność. Zakwestionował również wydatki uczestnika z tytułu kosztów pochówku i wystawienia pomnika, gdyż wydatki te nie zostały wykazane. Przyłączył się do wniosku uczestniczek o zastosowanie w sprawie przepisu art. 1039 § 1 kc i art. 1040 kc, z uwzględnieniem darowizny poczynionej przez Z. Ł. (1) i W. Ł. (1) na rzecz D. Ł. (1) w dniu 18 grudnia 2009r. mieszkania położonego w Ś. przy ul. (...), którego wartość niewątpliwie przewyższa wartość schedy spadkowej przysługującej D. Ł. (1).

W piśmie procesowym z dnia 26 sierpnia 2014r. uczestnik D. Ł. (1) podał, że z pieniędzy wypłaconych z rachunku bankowego matki zapłacił zadłużenie ojca u Komornika Sądowego M. W. w sprawie KM (...)

W piśmie procesowym z dnia 05 września 2014r. uczestniczki B. Ł. i G. R. uznały, że kwota uzyskana ze sprzedaży samochodu marki F. (...) powinna wejść do spadku, skoro jego sprzedaż nastąpiła na trzy dni przed śmiercią Z. Ł. (1), a kupującym była konkubina uczestnika D. Ł. (1).

W piśmie procesowym z dnia 17 września 2014r. wnioskodawca oświadczył, że nie kwestionuje, iż uczestnik uiścił niektóre koszty związane ze śmiercią i pogrzebem W. Ł. (1), lecz nie mogą one podlegać rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, gdyż uczestnik nie poniósł ich z własnych środków, a z ubezpieczenia z (...) na Życie otrzymanego w związku ze śmiercią W. Ł. (1) oraz ze świadczenia z ZUSu, zaś suma tych kwot znacznie przewyższa wysokość kosztów poniesionych w związku ze śmiercią W. Ł. (1). Ponadto uczestnik otrzymał też świadczenie z ZUSu z tytułu śmierci Z. Ł. (1). Natomiast koszty zamontowania nagrobka oraz postawienia grobowca zostały poniesione przez ojca stron Z. Ł. (1). Pobrane przez uczestnika świadczenia z ZUSu z tytułu śmierci rodziców przekraczają zgłoszone wydatki.

Uczestniczki postępowania w piśmie procesowym z dnia 12 września 2014r. zakwestionowały dokonanie spłaty przez uczestnika zadłużenia jego ojca u komornika sądowego, bowiem uczestnik nie wykazał, aby spłata była dokonana z jego własnych środków. Zakwestionowały również wartość darowizny uczynionej przez spadkodawców na rzecz uczestnika określoną w akcie notarialnym na kwotę 100.000 zł, która jest zaniżona.

Na rozprawie w dniu 29 października 2014r. wnioskodawca zakwestionował, aby kwoty na rachunku bankowym W. Ł. (1) stanowiły własność uczestnika zwłaszcza, że rachunek stanowił własność spadkodawczyni, a uczestnik był jej pełnomocnikiem i dokonując wypłaty kwoty 38.000 zł przekroczył swoje uprawnienia jako pełnomocnika, gdyż wypłata była dokonana już po śmierci W. Ł. (1), kiedy pełnomocnictwo wygasło. Zakwestionował wartość darowizny lokalu na rzecz uczestnika określoną na kwotę 100.000 zł w akcie notarialnym.

Na tej samej rozprawie uczestnik D. Ł. (1) wyjaśnił, że wypłacona przez niego kwota 38.000 zł stanowiła w części sumę wynagrodzeń uczestnika z dwóch lat, dlatego uczestnik zatrzymał dla siebie kwotę 30.000 zł, zaś kwotę 8.000 zł przekazał ojcu w obecności wnioskodawcy. Podał też, że ojciec sprzedał samochód J. F., gdyż miał u niej długi, dlatego nie otrzymał ceny, która została zaliczona na poczet tych długów. Długi przekraczały wartość samochodu. Oświadczył, że wartość darowanego lokalu wynosi około 130.000-140.000 zł, a nadto nie zgodził się na zaliczenie tej darowizny do schedy spadkowej, gdyż otrzymał darowiznę w zamian za opiekowanie się rodzicami. Gdyby jednak mieszkanie zostało zaliczone do schedy spadkowej, wniósł o zaliczenie również do spadku środków w kwocie około 20.000 zł uzyskanych przez wnioskodawcę z likwidacji dwóch książeczek mieszkaniowych założonych przez rodziców dla wnioskodawcy i uczestnika, bowiem uczestnik swoją książeczkę przepisał na wnioskodawcę. Potwierdził, że zasiłki pogrzebowe z ZUSu pokryły koszty pochówku rodziców, lecz nie pokryły wszystkich kosztów pogrzebu.

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2014r. wnioskodawca oświadczył, że nie kwestionuje wartości lokalu określonej przez uczestnika na kwotę 130.000-140.000 zł.

W piśmie procesowym z dnia 06 stycznia 2015r. uczestniczki oświadczyły, że nie kwestionują wartości darowizny określonej na kwotę 130.000-140.000 zł.

W piśmie procesowym z dnia 27 marca 2015r. uczestniczki wniosły, aby Sąd nie orzekał w niniejszej sprawie o podziale udziału w nieruchomości położonej w C. przy ul. (...), gdyż nieruchomość ta jest przedmiotem postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w C., sygn. akt I Ns (...).

W piśmie procesowym z dnia 23 listopada 2015r. uczestnik podniósł, że świadczenie z polisy ubezpieczeniowej z tytułu zgonu ubezpieczonego, jakie otrzymał, nie podlega podziałowi, gdyż zgodnie z warunkami umowy zostało ono przyznane tylko uczestnikowi.

W kolejnym piśmie procesowym z dnia 15 grudnia 2015r. uczestnik wniósł o ustalenie, że w skład spadku po W. Ł. (1) wchodzi samochód osobowy marki B. (...) numer rej. (...) o wartości 20.000 zł oraz o zasądzenie uczestnikowi należnej części wynikającej ze spłaty udziału samochodu.

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2015r. wnioskodawca nie wyraził zgody na rozliczenie w tym postępowaniu kwoty 20.000 zł z tytułu likwidacji książeczek mieszkaniowych, bowiem kwestia ta nie pozostaje w związku z niniejszą sprawą. Potwierdził, że udział we własności samochodu marki B. podlega podziałowi oraz, że pojazd ten jest w posiadaniu wnioskodawcy.

Na tej samej rozprawie uczestnik wyjaśnił, że powyższa kwota 20.000 zł stanowiła zadośćuczynienie dla wnioskodawcy i gwarancję, że strony nie spotkają się w sądzie.

W piśmie procesowym z dnia 21 grudnia 2015r. wnioskodawca określił wartość pojazdu marki B. na kwotę 7.000 zł oraz wniósł o rozliczenie poniesionych przez wnioskodawcę nakładów na udział podlegający podziałowi w postaci zakupu kompletu felg oraz kosztów ubezpieczenia.

W piśmie procesowym z dnia 05 stycznia 2016r. uczestniczki poinformowały, że sprawa o stwierdzenie nabycia spadku tocząca się przed Sądem Rejonowym w Ł., sygn. II Ns (...)zakończyła się oraz wniosły o orzeczenie o kosztach w niniejszej sprawie na podstawie art. 520 § 1 kpc, a także o zasądzenie obowiązku spłaty na rzecz uczestniczek jednorazowo, bez rozkładania na raty.

Na rozprawie w dniu 17 lutego 2016r. uczestnik nie zgodził się z wartością pojazdu marki B. na kwotę 7.000 zł oraz zgłosił żądanie zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestnika rekompensaty za wyłączne użytkowanie przez wnioskodawcę tego samochodu przez okres ostatnich pięciu lat w wysokości po 100 zł miesięcznie, gdyż samochód ten użytkował wyłącznie wnioskodawca z wykluczeniem pozostałych spadkobierców. Wypożyczenie samochodu kosztuje 100 zł za dzień, a kwotę 100 zł miesięcznie przyjął jako minimalną kwotę.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie wniosku o rozliczenie kosztów użytkowania samochodu marki B. przez wnioskodawcę. W piśmie procesowym z dnia 01 marca 2016r. wskazał, że uczestnik nigdy nie zwracał się do wnioskodawcy o dopuszczenie do współposiadania tego pojazdu i samochód od chwili zakupu jest użytkowany wyłączenie przez wnioskodawcę. Wnioskodawca nie czerpał pożytków ani też nie osiągał przychodów z tego samochodu, dlatego na podstawie art. 1035 kc w związku z art. 207 kc żądanie uczestnika jest niezasadne.

Na rozprawie w dniu 30 marca 2016r. wnioskodawca zaprzeczył, aby otrzymał darowiznę od rodziców w kwocie 20.000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. Ł. (1) zmarła w dniu (...). w Ś., a spadek po niej nabyli: mąż Z. Ł. (1), syn D. Ł. (1) i syn S. Ł. (1) – w udziale do 1/3 części każdy.

Z. Ł. (1) zmarł w dniu (...). w Ś., a spadek po nim nabyły dzieci: D. Ł. (2), S. Ł. (2), G. R., B. Ł. – w udziale do ¼ części każdy.

( dowód: postanowienie SR w Ś.z 25.06.2013r., I Ns (...)– k. 13-14, 590-591 )

Nie był sporządzony dotychczas spis inwentarza po Z. Ł. (1).

( dowód: pisma Komornika Sądowego J. C. z 06.08.2013r.- k. 593, z

27.08.2013r. - k. 355, z 17.09.2014r. - k. 594,

akta SR w Ś.sygn. I Ns (...))

D. Ł. (1) otrzymał świadczenie z tytułu zgonu W. Ł. (1) zgodne z warunkami umowy indywidualnie kontynuowanego ubezpieczenia pracowniczego typu (...) z (...) na (...) S.A. w kwocie 3.500 zł, które przelane zostało na konto rachunek bankowy W. Ł. (1) w (...) Agricole Bank (...) w dniu 12 kwietnia 2010r. Uczestnik dokonał wypłaty całego świadczenia następnego dnia.

( dowód: zestawienie transakcji na rachunku – k. 292,

pismo (...) z 08.04.2010r. – k. 513 )

Małżonkowie W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) nabyli w dniu 09 lipca 2008r. do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską własność lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 74,76 m ². W dniu 18 grudnia 2009r. darowali ten lokal D. Ł. (1), zaś D. Ł. (1) ustanowił na rzecz rodziców na przedmiotowej nieruchomości lokalowej na czas nieokreślony nieodpłatną służebność osobistą polegającą na prawie korzystania z całego darowanego lokalu. Roczna wartość służebności wynosiła wówczas 4.000 zł. Wartość przedmiotu darowizny na dzień jej dokonania D. Ł. (1) określił na kwotę 100.000 zł.

( dowód: umowa darowizny z 18.12.2009r. – k. 105-108 )

Spadkodawcy mieszkali do dnia swojej śmierci w powyższym lokalu razem z D. Ł. (1), który lokal zamieszkuje do chwili obecnej.

( bezsporne )

Aktualna wartość darowizny stanowiącej przedmiotowy lokal mieszkalny, według stanu na dzień jej dokonania, wynosi 130.000 zł.

( bezsporne )

Z. Ł. (1) nie figurował i nie figuruje w rejestrze gruntów i budynków miasta C..

( dowód: decyzja nr (...) z 03.06.2014r. Prezydenta Miasta C. – k. 33,

pisma UM C. z 01.09.2014r. - k. 127, z 22.09.2014r. - k. 182, z

26.01.2015r. - k. 411 )

W. Ł. (1) miała założony w dniu 22 sierpnia 2002r. rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy nr (...) w (...) Banku (...) S.A. we W., który zamknięty został w dniu 26 września 2014r. Do tego rachunku w dniu 14 stycznia 2003r. został ustanowiony jako pełnomocnik D. Ł. (1). Na rachunek wpływało wynagrodzenie za pracę W. Ł. (1) oraz renta aż do śmierci spadkodawczyni, a także do października 2008r. wynagrodzenie za pracę D. Ł. (1). W czerwcu 2009r. zaczął wpływać na rachunek zasiłek rodzinny i świadczenie opiekuńcze dla W. Ł. (1). W okresie od listopada 2008r. do listopada 2009r. na ten sam rachunek wpłat dokonywał również wnioskodawca na pokrycie rat kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania. Tego samego dnia, kiedy dokonywał wpłaty na rachunek matki, przelewał je do Banku (...).

Na chwilę śmierci W. Ł. (1) na rachunku była kwota 38.201,96 zł. W dniu (...). o godzinie 18:07, czyli już po śmierci W. Ł. (1), uczestnik dokonał wypłaty z jej rachunku kwoty 38.000 zł. Nie poinformował o tym fakcie wnioskodawcy.

( dowód: pisma Banku z 23.09.2014r. – k. 191, z 23.01.2015r. – k. 408-409,

zestawienie transakcji na rachunku – k. 15-18, 61-74, 192-297,

przesłuchanie wnioskodawcy S. Ł. (1) – k. 358-359,

przesłuchanie uczestnika D. Ł. (1) – k. 360-361 )

Od października 2008r. do chwili śmierci matki D. Ł. (1) nie pracował.

( dowód: przesłuchanie uczestnika D. Ł. (1) – k. 361 )

Uczestnik zapłacił w dniu 17 marca 2010r. na rzecz Urzędu Miasta Ś. kwotę 128,42 zł za miejsce pochowania na kwaterze (miejsce na urnę) W. Ł. (1).

( dowód: dowód wpłaty z 17.03.2010r. – k. 100, 392 )

W tym samym dniu zapłacił Spółce z o.o. (...) kwotę 3.210 zł za czynności pogrzebowe związane ze zgonem W. Ł. (2).

( dowód: faktura VAT z 17.03.2010r. – k. 102 )

Za kremację zwłok matki uczestnik zapłacił 650 zł.

( dowód: protokół z 19.03.2010r. – k. 103, 392,

faktura VAT z 19.03.2010r. – k. 104, 392 )

Uczestnik urządził stypę po matce w O. (...) w Ś., z którą zapłacił 716 zł.

( dowód: pokwitowanie – k. 100, 392 )

Pomnik na cmentarzu dla spadkodawców kosztował 4.480 zł, a wpłacony był najpierw zadatek w kwocie 1.000 zł. Z. Ł. (1) pochowany został w mogile razem z W. Ł. (1). Niszę do pochowania urny z prochami W. Ł. (1) zamawiał Z. Ł. (1) i on też uregulował należności. Po jego śmierci wykonany został nagrobek. Z. Ł. (1) pokrył kwotę 4.480 zł za pomnik oraz 1.200 zł za grobowiec.

( dowód: paragon z 07.12.2010r. – k. 101, 392,

oświadczenie uczestnika do ZUSu z 07.06.2010r. – k. 307,

pismo A. G. z 14.10.2014r. – k. 316,

przesłuchanie uczestnika D. Ł. (1) – k. 362,

pokwitowanie – k. 582 )

D. Ł. (1) otrzymał zasiłek pogrzebowy z ZUS-u w związku ze śmiercią W. Ł. (1) w kwocie 6.487,20 zł przelewem na rachunek zmarłej w dniu 14 kwietnia 2010r.

( dowód: zestawienie transakcji – k. 293,

pismo ZUSu z 07.10.2014r. – k. 310 )

W dniu 01 czerwca 2010r. uczestnik zapłacił Spółce z o.o. (...) kwotę 2.589,40 zł za czynności pogrzebowe związane ze zgonem Z. Ł. (1).

( dowód: faktura VAT z 01.06.2010r. – k. 307 )

Uczestnik poniósł koszt kremacji w kwocie 650 zł Z. Ł. (1).

( dowód: pismo Zakładu Usług (...) w S. z 16.09.2014r. – k. 160,

duplikat faktury VAT z 07.06.2010r. – k. 161 )

W dniu 07 czerwca 2010r. D. Ł. (1) zapłacił kwotę 300 zł za urządzone w dniu 08 czerwca 2010r. przyjęcie okolicznościowe w O. (...) w Ś..

( dowód: pokwitowanie z 07.06.2010r. – k. 581 )

W dniu 18 czerwca 2010r. ZUS dokonał wypłaty D. Ł. (1) zasiłku pogrzebowego w związku ze śmiercią Z. Ł. (1) w kwocie 6.487,20 zł.

( dowód: pismo ZUS z 06.10.2014r. – k. 308 )

W dniu 03 grudnia 2009r. W. Ł. (1) i S. Ł. (1) nabyli na współwłasność samochód osobowy marki B. (...) rok produkcji 1996, numer rej. (...), za kwotę 13.000 zł. Samochód ten użytkowany był od dnia zakupu do chwili obecnej przez S. Ł. (1).

( dowód: pismo UM Ś. z 23.12.2015r. – k. 546,

umowa kupna sprzedaży z 03.12.2009r. – k. 547,

odpis dowodu rejestracyjnego – k. 561-562 )

W dniu 14 października 2015r. wnioskodawca wymienił w powyższym samochodzie marki B. komplet felg, za których zakup zapłacił kwotę 700 zł.

( dowód: paragon z 14.10.2015r. – k. 553 )

Wnioskodawca opłaca ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przedmiotowego pojazdu, którego koszty za okres od dnia 11 grudnia 2010r. do dnia 12 grudnia 2015r. wyniosły 2.634 zł (420 zł + 481 zł + 608 zł + 557 zł + 568 zł).

( dowód: polisy – k. 554-560,

pismo towarzystwa ubezpieczeń z 19.11.2015r. – k. 538 )

Samochód marki B. według stanu na dzień otwarcia spadku i cen obecnych ma wartość 11.100 zł.

( dowód: opinia biegłego sądowego Z. N. z 09.03.2016r. – k. 606-616 )

Z. Ł. (1) nabył w trakcie małżeństwa samochód marki F. (...) nr rej. (...), który był wykorzystywany przez niego jako taksówka.

Samochód został sprzedany przez D. Ł. (1) po śmierci ojca A. C. (1). W tym celu uczestnik sporządził umowę, w której sfałszował podpis ojca podpisując się za niego, a sprzedaż zarejestrował w Urzędzie Miasta Ś. Wydziale Komunikacyjnym w dniu 18 czerwca 2010r. i jako sprzedawcę oznaczył Z. Ł. (1) a jako nabywcę swoją konkubinę J. F.. Sprzedaż polegała na zamianie pojazdów z A. C. (1) i w ten sposób uczestnik uzyskał samochód marki A..

Przed sprzedażą uczestnik wyprał w pojeździe tapicerkę. W chwili sprzedaży pojazdu trzeba było w nim naprawić skrzynię, sprzęgło, klocki hamulcowe, hamulec ręczny, elektrykę wnętrza, wentylację, wymienić filtry, szybę czołową. Był jednak sprawny.

( dowód: pismo UM z 11.06.2014r. – k. 41, z 12.09.2014r. – k. 142,

kopia umowy sprzedaży z 26.05.2010r. – k. 42- 43,

zeznania świadka J. F. – k. 331-332,

przesłuchanie wnioskodawcy S. Ł. (1) – k. 359,

przesłuchanie uczestnika D. Ł. (1) – k. 360, 362,

opinia biegłego sądowego J. T. – k. 397-403,

zdjęcia – k. 496-499,

zeznania świadków A. C. (1) – k. 628-629,

zeznania świadka R. Ś. – k. 629 )

Uczestnik nie informował pozostałych spadkobierców o zamiarze sprzedaży samochodu ani też nie zwracał się do nich o zgodę na sprzedaż.

( dowód: przesłuchanie wnioskodawcy S. Ł. (1) – k. 357-358,

przesłuchanie uczestniczki G. R. – k. 451-453,

przesłuchanie uczestniczki B. Ł. – k. 453 )

Samochód marki F. (...) nr rej. (...), rok produkcji 1996r. według stanu na dzień otwarcia spadku i cen obecnych ma wartość 4.700 zł.

( dowód: opinia biegłego sądowego Z. N. z 27.10.2015r. – k. 476-485, opinia

uzupełniająca Z. N. z 23.11.2015r. – k. 522-531 )

Gmina M. Ś. wszczęła przeciwko Z. Ł. (1) w dniu 17 czerwca 2009r. egzekucję o świadczenie pieniężne w kwocie 4.166,82 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 26 marca 2009r. oraz kosztami procesu 630 zł. Dłużnik otrzymał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji w dniu 26 czerwca 2009r. Egzekucja była prowadzona ze świadczenia emerytalnego, a w dniu 21 lipca 2009r. Komornik dokonał zajęcia samochodu marki F. (...) nr rej. (...). W dniu 29 kwietnia 2010r. Z. Ł. (1) wpłacił Komornikowi kwotę 4.163,82 zł.

( dowód: pokwitowanie – k. 100, 392,

akta egzekucyjne KM (...))

S. Ł. (1) wezwał pismem z dnia 26 sierpnia 2013r. D. Ł. (1) do zapłaty zachowku po matce i ojcu oraz zwrócił się z propozycją umownego działu spadku po rodzicach.

( dowód: pismo z 26.08.2013r. z dowodem doręczenia – k. 19-21 )

G. R. ma(...)lat, nie pracuje, pozostaje na utrzymaniu męża, który zarabia miesięcznie 5.000 zł, posiada samochód, nie ma oszczędności. Ma syna, który studiuje oraz córkę, która założyła własną rodzinę.

( dowód: przesłuchanie uczestniczki G. R. – k. 451-453 )

B. Ł. ma(...)lat, pracuje jako (...)otrzymując wynagrodzenie w kwocie 3.200 zł netto miesięcznie, posiada nieruchomość w C., w której mieszka z matką, nie posiada oszczędności.

( dowód: przesłuchanie uczestniczki B. Ł. – k. 453 )

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną wniosku o podział majątku wspólnego i dział spadku są przepisy art. 31 § 1 i 2, art. 33, art. 43 § 1, art. 46 krio w związku z art. 1035, art. 1036, 1038 § 1 kc, art. 211 kc, art. 212 kc, art. 567 § 3 kpc, art. 684 kpc, art. 686 kpc, art. 688 kpc, 689 kpc.

Strony pozostawały w sporze co do składników masy spadkowej, w szczególności co do samochodu osobowego marki F. (...) oraz środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym w (...) Bank (...) S.A. Sporu natomiast nie było co do tego, że samochód osobowy marki B. (...) stanowi współwłasność W. Ł. (1) i wnioskodawcy, a więc w udziale do 1/2 wchodzi w skład majątku wspólnego małżeńskiego W. Ł. (1) i Z. Ł. (1), skoro w ich małżeństwie obowiązywał ustrój wspólności majątkowej. Zasadą wynikającą z art. 31 § 1 krio jest, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich stanowią majątek wspólny. Tylko przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Okoliczność, że w umowie nabycia pojazdu była wpisana W. Ł. (1) z pominięciem Z. Ł. (1) nie oznacza, że pojazd pozostawał we współwłasności wnioskodawcy oraz W. Ł. (1), podczas gdy faktycznie stanowił on współwłasność wnioskodawcy w udziale do 1/2 oraz W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) w udziale do 1/2 na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Wartość pojazdu marki B. została określona przez biegłego na kwotę 11.100 zł i wartości tej nie zakwestionowali wnioskodawca, jak i uczestnicy.

Sąd przyjął, że w skład majątku wspólnego małżeńskiego, a tym samym również w skład spadku po W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) wchodzi samochód marki F. (...). Uczestnik D. Ł. (1) podnosił, że samochód ten został sprzedany przez Z. Ł. (1) po śmierci W. Ł. (1), a zatem nie powinien wchodzić w skład spadku po Z. Ł. (1). Gdyby nawet przyjąć za prawdziwe stanowisko uczestnika, że samochód został sprzedany przez Z. Ł. (1), to podlegałby i tak rozliczeniu jako składnik majątku wspólnego małżeńskiego, wchodzący w 1/2 w skład spadku po W. Ł. (1). Dywagacje takie są jednak zbędne jako, że biegły grafolog uznał, iż Z. Ł. (1) nie złożył podpisu pod umową sprzedaży pojazdu, a zatem nie sprzedał pojazdu. Umowa została sfałszowana i na podstawie takiej umowy pojazd został sprzedany przez J. F. osobie trzeciej. W takiej sytuacji należało przyjąć, że w dacie śmierci Z. Ł. (1) przysługiwała jemu własność pojazdu, który podlegał podziałowi w niniejszej sprawie. Spór występował również co do wartości pojazdu, którą na podstawie opinii biegłego Z. N. Sąd określił na kwotę 4.700 zł – według stanu na dzień śmierci spadkodawcy i cen aktualnych na dzień orzekania. Wartość ta uwzględnia stan pojazdu potwierdzony zeznaniami świadków R. Ś. i A. C. (2) oraz zdjęciami pojazdu sprzed sprzedaży.

Spór dotyczył również rachunku bankowego. Uczestnik wskazywał, że rachunek ten stanowił współwłasność jego i W. Ł. (1). Z informacji nadesłanej przez Bank wynika, że rachunek stanowił wyłączną własność W. Ł. (1), zaś uczestnik był tylko jej pełnomocnikiem. Zgodnie z zasadą wskazaną wyżej, pomimo iż rachunek był otwarty na W. Ł. (1), środki na nim zgromadzone stanowiły wspólność majątkową małżeńską ze Z. Ł. (1). Na dzień śmierci spadkodawczyni na rachunku pozostawała kwota 38.201,96 zł. Z kwoty tej uczestnik dokonał wypłaty 38.000 zł w dniu śmierci W. Ł. (1), lecz już po jej śmierci. Zgodnie z art. 101 § 2 kc umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Pomimo, iż wnioskodawca zarzucał, że uczestnik przekroczył swoje upoważnienie dokonując wypłaty z rachunku po śmierci właściciela rachunku, uczestnik nie wykazał, aby z pełnomocnictwa wynikało, iż może dokonywać wypłat z rachunku po śmierci mocodawcy. Oznacza to, że uczestnik nie mógł dokonać wypłaty z rachunku bankowego kwoty 38.000 zł, która w całości – 38.201,96 zł podlega podziałowi. Sąd nie uznał za prawdziwe twierdzenia uczestnika, iż wypłacone środki stanowiły własność uczestnika, a były przez niego gromadzone na rachunku matki, zaś wszelkie wypłaty dotyczyły tylko środków W. Ł. (1). Z analizy rachunku wynika, że wynagrodzenie za pracę uczestnika wpływało tylko do października 2008r., natomiast aż do śmierci W. Ł. (1) wpływało na ten rachunek jej wynagrodzenie za pracę oraz świadczenie rentowe. Uczestnik oświadczył, że nie osiągał dochodów od października 2008r. do marca 2010r., a te które posiadał na rachunku pozostały nienaruszone w całości aż do dnia śmierci spadkodawczyni. Okoliczność ta okazała się gołosłowna. Uczestnik nie wykazał, aby kwota 38.000 zł stanowiła jego środki. W swoich zeznaniach uczestnik podawał, iż wiedzę o tym, że wypłacone przez niego pieniądze stanowiły jego zaoszczędzone środki z wynagrodzenia za pracę posiadał z zapisków mamy (cyt. „ To co wypłaciłem po śmierci mamy to było moje zaoszczędzone wynagrodzenie, a wiem to stąd, bo mama prowadziła skrupulatnie zapiski dotyczące wpływu na rachunek i wypłat. Mama całe życie zajmowała się rachunkowością i PITami. (…) Ja to zapamiętałem, bo zeszycik mamy z tymi zapiskami był ogólnie dostępny”). Skoro na dzień wypłaty kwoty 38.000 zł takie zapiski istniały, uczestnik powinien był je przedłożyć również do niniejszej sprawy. Brak ich przedłożenia czyni zeznania uczestnika w tym zakresie niewiarygodnymi. Mając na uwadze nawet zasady doświadczenia życiowego, nieprawdopodobnym jest, aby uczestnik nie wydawał żadnych kwot przez półtora roku, nie uzyskując przy tym żadnych dochodów. Prawdopodobne za to jest, że skoro tyle czasu nie pracował, to zgromadzone środki zużył. Uczestnik nie wykazał też, aby z kwoty 38.000 zł przekazał ojcu 8.000 zł na pokrycie kosztów postawienia pomnika i na spłatę zadłużenia w trwającym postępowaniu egzekucyjnym. Również dalsze wywody uczestnika, że skoro na chwilę śmierci matki na rachunku zostały również kwoty z jej wynagrodzenia za pracę oraz renta, to udział uczestnika w oszczędnościach wynosi 3/4, a udział matki 1/4. Taki podział środków nie został niczym dowodowo poparty. Z akt KM (...)wynika, że w dniu 29 kwietnia 2010r. została dokonana wpłata kwoty 4.163,82 zł, czyli za życia Z. Ł. (1). Było to ponad miesiąc po wypłacie pieniędzy z rachunku, a więc nawet nie ma zbieżności czasowej. Dlatego Sąd przyjął, że cała kwota 38.201,96 zł podlega podziałowi.

Na podstawie art. 680 § 2 kpc Sąd nie przyjął, aby w skład spadku po Z. Ł. (1) wchodził udział w nieruchomości położonej w C. przy ul. (...), nr ewidencyjny (...), obręb (...), bowiem treść księgi wieczystej, a także pozostałych dokumentów okoliczność tej nie potwierdza.

W punkcie 1. sentencji postanowienia Sąd ustalił skład majątku wspólnego małżeńskiego W. Ł. (1) i Z. Ł. (2), który w udziale do 1/2 wchodzi również w skład spadku po W. Ł. (1) zmarłej dnia (...). Natomiast w punkcie 2. sentencji postanowienia Sąd ustalił skład spadku po Z. Ł. (1), w skład którego wchodzi udział do 4/6 części we wszystkich składnikach majątkowych opisanych w punkcie 1. sentencji postanowienia. Spadkodawca posiadał bowiem udział do 1/2 w majątku wspólnym małżeńskim oraz udział odziedziczony po W. Ł. (1) wynoszący 1/3 (1/2 + 1/3 = 4/6).

Sąd postanowił w punkcie 3. sentencji postanowienia dokonać podziału majątku wspólnego i działu spadku po obu spadkodawcach w ten sposób, że przyznał uczestnikowi D. Ł. (1) samochód F. (...) i środki zgromadzone na rachunku bankowym. Skoro uczestnik zbył samochód bez wiedzy i zgody pozostałych spadkobierców, nie dzieląc się uzyskaną cenę, to jego własność powinna przypaść temu uczestnikowi, aby mógł się rozliczyć z pozostałymi współwłaścicielami. Sąd przyznał również temu uczestnikowi środki zgromadzone na rachunku bankowym – te które już wypłacił w kwocie 38.000 zł oraz te, które na dzień (...). pozostawały po wypłacie w kwocie 201,96 zł, bowiem uczestnik korzystał z rachunku matki jeszcze po jej śmierci. Z pieniędzy tych uczestnik powinien się rozliczyć ze współspadkobiercami. Natomiast samochód marki B. należało przyznać wnioskodawcy, który był cały czas jego współwłaścicielem i nadal korzysta z tego pojazdu. Nikt nie kwestionował tego, że wskazany pojazd powinien podlegać podziałowi oraz, że powinien przypaść wnioskodawcy.

W punkcie 4. sentencji postanowienia Sąd ustalił na żądanie wnioskodawcy, że wnioskodawca poczynił nakłady ze swojego majątku osobistego na składnik majątku wspólnego małżeńskiego rodziców w postaci udziału do 1/2 w samochodzie marki B. w kwocie 1.667 zł. Wnioskodawca określił nakłady na kwotę 3.334 zł, z czego rozliczeniu podlega tylko połowa, stosownie do udziału podlegającego podziałowi (1/2 z 3.334 zł = 1.667 zł). Nakłady te to zakup felg i pokrycie ubezpieczenia OC pojazdu (700 zł + 2.634 zł). Są to nakłady konieczne, czyli niezbędne do utrzymania pojazdu w normalnej eksploatacji.

Wnioskodawca oraz uczestniczki postępowania wnieśli o zaliczenie na schedę spadkową po W. Ł. (1) i Z. Ł. (1) otrzymanej przez uczestnika D. Ł. (1) darowizny lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...). Kwestię tą reguluje art. 1039 § 1 kc, zgodnie z którym jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. W treści aktu notarialnego z dnia 18 grudnia 2009r. spadkodawcy nie zawarli oświadczenia, iż darowizny dokonują ze zwolnieniem D. Ł. (1) od obowiązku jej zaliczenia na schedę spadkową. Uczestnik D. Ł. (1) nie wykazał również istnienia okoliczności, które wskazywałyby, że darowizna dokonana została ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. Wprawdzie uczestnik podnosił, że ustalenia pomiędzy braćmi a rodzicami były takie, iż wnioskodawca otrzymuje wierzytelności z dwóch książeczek mieszkaniowych, a uczestnik w zamian za to mieszkanie, to okoliczności tej nie wykazał. Zwłaszcza w sytuacji, kiedy wnioskodawca zaprzeczył takim ustaleniom oraz temu, iż otrzymał darowiznę kwot znajdujących się na książeczkach mieszkaniowych, uczestnik powinien był udowodnić w niniejszym postępowaniu, że takie ustalenia miały miejsce oraz, że uczestnik także otrzymał darowiznę od rodziców. Zauważyć w tym miejscu należy, że uczestnik korzysta do chwili obecnej z darowanego lokalu, bez żadnego obciążenia finansowego, natomiast uczestnik musiał kupić dla siebie mieszkanie i w tym celu zaciągnął kredyt. Sytuacja finansowa obu braci w uzyskaniu mieszkania nie była wyrównana. Nie może także umknąć uwadze okoliczność, że darowizna dokonana została w czasie, kiedy wszczęta została przeciwko Z. Ł. (1) egzekucja komornicza świadczenia pieniężnego na rzecz Gminy M. Ś., o której dłużnik został zawiadomiony w dniu 26 czerwca 2009r. Komornik dokonał zajęcia świadczenia emerytalnego dłużnika, a w dniu 23 lipca 2009r. także samochodu marki F. (...). Nie można zatem wykluczyć, że darowizna miała zapobiec ewentualnemu zajęciu także nieruchomości lokalowej w udziale przypadającym na dłużnika.

Wobec tego, że po obu spadkodawcach miało miejsce dziedziczenie ustawowe, a spadkobiercami są zstępni (po W. Ł. (1) także małżonek), uczestnik D. Ł. (1) zobowiązany jest zaliczyć na schedę spadkową darowiznę mieszkania otrzymaną od rodziców.

Zgodnie z art. 1040 kc, jeżeli wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegających zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny lub zapisu windykacyjnego, ani spadkobiercy zobowiązanego do ich zaliczenia. Sytuacja prawna uczestnika D. Ł. (1) odpowiada hipotezie tego przepisu.

Uczestnik D. Ł. (1) określił wartość lokalu na kwotę 130.000 – 140.000 zł, z którą to wartością ostatecznie zgodził się wnioskodawca i uczestniczki. W dacie dokonywania darowizny, jej przedmiot był obciążony służebnością osobistą, której roczna wartość wynosiła 4.000 zł. Darowizna była dokonana w dniu 18 grudnia 2009r., zaś uprawnieni zmarli przed upływem roku – odpowiednio w datach (...). i (...)., a więc nie korzystali ze służebności nawet przez rok, dlatego Sąd przyjął wartość darowizny według kwoty ustalonej przez strony na 130.000 zł, czyli na chwilę działu spadku. Z treści art. 1042 § 2 kc wynika, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku. Z tej przyczyny Sąd nie przyjął wartości darowizny z aktu notarialnego.

Gdyby ustalić wartość służebności według tej samej zasady, która zastosowana była w akcie notarialnym z dnia 18 grudnia 2009r., miałaby ona roczną wartość 5.200 zł (130.000 zł x 4%). Taki sposób wyliczenia wynika z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity – Dz.U. z 2016r., poz. 205), zgodnie z którym roczną wartość użytkowania i służebności ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie lub obciążonej służebnością.

O zaliczeniu na poczet schedy spadkowej uczestnika darowizny Sąd orzekł w punkcie 5. sentencji postanowienia.

Wartość darowizny (130.000 zł) przewyższa wartość całego spadku (48.451,96 zł), a zatem także schedy uczestnika, czego skutkiem jest to, że uczestnik D. Ł. (1) nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki, ale też i to, że nie uwzględnia się go przy dziale spadku, jak też nie uwzględnia się spornej darowizny. D. Ł. (1) nie podlegał uwzględnieniu w postępowaniu o dział spadku (czyli był traktowany tak, jakby go nie było). W takiej sytuacji uwzględnieniu nie mógł również podlegać wniosek tego uczestnika o rozliczenie poniesionych przez niego długów spadkowych i rozliczenie pożytków związanych z korzystaniem z samochodu osobowego marki B. przez wnioskodawcę.

Z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 02 marca 2005r., III CK 28/05, wynika, iż jeżeli spadkobierca otrzymał od spadkodawcy darowiznę, której wartość była wyższa niż wartość schedy spadkowej, nie jest zobowiązany do zwrotu nadwyżki, jednocześnie jednak nie jest w związku z powyższym upoważniony do dochodzenia udziału przy dziale spadku. Do oszacowania darowizny przyjmuje się jej wartość z chwili działu spadku zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego oraz względami sprawiedliwości.

Przepis art. 1042 § 1 kc reguluje sposób zaliczenia na schedę spadkową - zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu.

Zaliczeniu na schedę spadkową wnioskodawcy nie podlegały kwoty uzyskane przez wnioskodawcę z książeczek mieszkaniowych, bowiem poza argumentami użytymi już wyżej, nie uwzględnia się darowizn poczynionych między spadkobiercami, tylko przez spadkodawcę na rzecz spadkobiercy, zaś uczestnik wskazywał, że kwota z jego książeczki mieszkaniowej została darowana przez niego wnioskodawcy. Ta okoliczność, oraz wskazywana już wyżej okoliczność braku wykazania uzyskania przez wnioskodawcę kwoty 20.000 zł z likwidacji książeczek mieszkaniowych, a także nie wykazanie samej wysokości kwoty, Sąd wniosek w tym zakresie w punkcie 8. sentencji postanowienia oddalił.

Składniki majątku spadkowego mają wartość 48.451,96 zł i zaliczając do tej kwoty wartość spadku 130.000 zł otrzymamy sumę 178.451,96 zł, z czego na spadkobierców W. Ł. (1) przypadają składniki o wartości 59.483,98 zł, a zatem w kwocie wyższej od wartości spadku podlegającego podziałowi. Zaliczając na udział uczestnika wartość darowizny okazuje się, że przekracza ona jego schedę.

Skoro przy dziale spadku nie uwzględnia się uczestnika D. Ł. (1), to należało przyjąć, że po W. Ł. (1) dziedziczą dwie osoby – wnioskodawca S. Ł. (1) i Z. Ł. (1), a po Z. Ł. (1) dziedziczą trzy osoby – wnioskodawca S. Ł. (1) i uczestniczki B. Ł. oraz G. R..

Wnioskodawca jest w posiadaniu samochodu marki B. i w wyniku działu spadku stanie się jego jedynym właścicielem, a skoro uczestnik jest pominięty przy dziale spadku, to wnioskodawca zobowiązany jest do spłaty tylko uczestniczek. Spłata następuje z udziału 4/6 z połowy samochodu wynoszącego 3.666,66 zł (4/6 z kwoty 5.500 zł), czyli z udziału odziedziczonego przez Z. Ł. (1), bowiem uczestniczki są spadkobierczyniami tylko Z. Ł. (1). Od kwoty 3.666,66 zł należy odjąć nakłady poczynione na samochód również w takim samym udziale, czyli 4/6 z 1.667 zł = 1.111,33 zł, co daje kwotę 2.555,33 zł podlegającą podziałowi (3.666,66 zł – 1.111,33 zł), z czego na każdego spadkobiercę przypada kwota po 851,77 zł (2.555,33 zł : 3). Taką też kwotę Sąd zasądził w punkcie 7. sentencji postanowienia od wnioskodawcy na rzecz uczestniczek, płatną w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot.

Pozostałe składniki spadku, czyli samochód marki F. (...) i środki pieniężne na rachunku bankowym przyznane zostały uczestnikowi D. Ł. (1), a zatem przyjmując, że po W. Ł. (1) dziedziczą tylko dwie osoby i wartość spadku po niej otrzymanego przez uczestnika wynosi kwotę 21.450,98 zł = 1/2 z 42.901,96 zł (4.700 zł + 38.201,96 zł) – bowiem składnik w postaci udziału w samochodzie marki B. podlegał spłacie jak wyżej – to na każdego spadkobiercę (S. Ł. (1) i Z. Ł. (1)) przypada udział po 10.725,49 zł. Po Z. Ł. (1) dziedziczą trzy osoby (wnioskodawca i uczestniczki), a udział Z. Ł. (1) wynosi 32.267,96 zł jak w punkcie 2. sentencji postanowienia (czyli połowa majątku wspólnego i udział po W. Ł. (1)). Z tej kwoty uczestniczki powinny dostać po 1/3, czyli po 10.755,98 zł, a wnioskodawca powinien otrzymać kwotę po ojcu 10.755,98 i po matce 10.725,49, czyli razem 21.481,47 zł. Wskazane kwoty Sąd zasądził w punkcie 6. sentencji postanowienia od uczestnika D. Ł. (1), płatne jednorazowo w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwoty. Sąd uznał, że termin sześciomiesięczny będzie wystarczający dla uczestnika, aby zgromadził potrzebną kwotę na spłatę pozostałych spadkobierców. Uczestnik powinien w toku postępowania czynić ewentualne oszczędności na spłatę pozostałych spadkobierców, którzy od początku domagali się spłaty swoich udziałów. Jeżeli by natomiast takich oszczędności nie posiadał, pozostając w przekonaniu, że dział spadku jest niepotrzebny, to powinien rozważyć np. zaciągniecie kredytu lub też zamianę mieszkania na mniejsze, a za uzyskaną dopłatę spłacić pozostałych spadkobierców. W tym miejscu podkreślić należy, że o ile uczestnik mógłby pozostawać w przekonaniu, iż został rozliczony z bratem i brat nie powinien się domagać działu spadku, to takich argumentów uczestnik nie użył wobec uczestniczek, a zatem powinien był liczyć się z obowiązkiem spłaty przynajmniej uczestniczek.

Sąd oddalił w punkcie 8. sentencji postanowienia również wniosek uczestnika D. Ł. (1) o rozliczenie długów spadkowych i pożytków związanych z korzystaniem z samochodu marki B. przez wnioskodawcę nie tylko dlatego, że uczestnik jako nie podlegający uwzględnieniu w dziale spadku nie mógł skutecznie zgłaszać tego rodzaju wniosków, ale głównie dlatego, że wnioski te były niezasadne. Gdyby uczestnik uczestniczył w dziale spadku, wnioski musiałyby być również oddalone.

Uczestnik otrzymał zasiłki pogrzebowe po rodzicach w łącznej kwocie 12.974,40 zł (w dniu 14 kwietnia 2010r. na rachunek W. Ł. (1) wpłynęła kwota 6.487,20 zł z ZUSu jako zasiłek po matce, a w dniu 18 czerwca 2010r. kwota 6.487,20 zł jako zasiłek po ojcu). Wykazał poniesienie wydatków w związku ze śmiercią rodziców na łączną kwotę 8.243,82 zł, a zatem zostały one pokryte w całości z zasiłków. Z faktur, rachunków, pokwitowań wynika, że uczestnik wydatkował pieniądze na następuje pozycje – w związku ze śmiercią matki: 3.210 zł (faktura na rzecz Spółki (...)), 128,42 zł (rachunek za kwaterę), 650 zł (faktura za kremację), 716 zł (pokwitowanie za stypę), co łącznie dało wydatki w kwocie 4.704,42 zł; w związku ze śmiercią ojca: 650 zł (kremacja), 300 zł (dowód wpłaty za stypę), 2.589,40 zł (dla spółki (...)), co łącznie dało wydatki w kwocie 3.539,40 zł. Razem wydatki wyniosły kwotę 8.243,82 zł (4.704,42 zł + 3.539,40 zł), a więc pozostała różnica pomiędzy wydatkami a zasiłkami na korzyść zasiłku. Uczestnik nie wykazał, aby to on wydatkował pieniądze własne w kwocie 250 zł na przygotowanie zwłok matki, 300 zł na ogrodzenie nagrobka i wyłożenie kostką granitową. Uczestnik sam zeznał, że kwotę 4.480 zł za pomnik i 1.200 zł za grobowiec pokrył za życia Z. Ł. (1), a zatem nie jest to dług spadkowy pokryty przez uczestnika. Uczestnik nie wykazał, aby przekazał ojcu z pieniędzy wypłaconych po śmierci W. Ł. (1) z jej rachunku bankowego jakiekolwiek kwoty. Podkreślić też trzeba, że uczestnik otrzymał po śmierci matki w dniu 12 kwietnia 2010r. świadczenie z polisy (...) S.A. w kwocie 3.500 zł, które wypłacił z rachunku dnia następnego – 13 kwietnia 2010r., a zatem gdyby chciał przekazać ojcu jakiekolwiek pieniądze, czy to na koszty pomnika, czy też na spłatę długów ojca, nie musiał tego czynić z pieniędzy W. Ł. (1) wypłaconych w kwocie 38.000 zł, ale mógł to uczynić np. z tego świadczenia z ubezpieczenia.

Żądanie rozliczenia pożytków związanych z korzystaniem z samochodu marki B. przez wnioskodawcę okazało się niewykazane co do zasady i wysokości. Uczestnik D. Ł. (1) nie żądał udostępnienia jemu samochodu marki B., nie wykazał, aby miał potrzeby w korzystaniu z tego samochodu w udziale przypadającym na rodziców. Zresztą, uczestnik zeznał, że posiadał w tym czasie własne auto. Nie pracował, a zatem nie musiał dojeżdżać do pracy, nie prowadził własnej działalności, nie posiadał dzieci. Nie wskazał na takie potrzeby, które uzasadniałyby korzystanie z dodatkowego auta, poza posiadanym. W tym miejscu należy zaznaczyć, że uczestnik korzystał po śmierci rodziców z samochodu F. (...) aż do sprzedaży osobie trzeciej, również z wyłączeniem pozostałych spadkobierców. Sprzedaż tego pojazdu nastąpiła bezprawnie, bo bez zgody współspadkobierców, czyli można byłoby przyjąć, że także przez tożsame 5 lat pozostali spadkobiercy mogliby chcieć korzystać z tego pojazdu. Uczestnik nie wyjaśnił, dlaczego miałby chcieć korzystać z samochodu marki B., skoro mógł korzystać z samochodu F. (...), a potem marki A.. Uczestnik nie wykazał też wysokości żądania, czyli kwoty 100 zł za miesiąc przez 5 lat. Korzystanie z pojazdu dla własnych potrzeb nie stanowi pożytku w rozumieniu art. 207 kc, a uczestnik nie wykazał, jaką wnioskodawca poniósł korzyść kosztem uczestnika korzystając w połowie ze spadkowego samochodu, zwłaszcza że uczestnik korzystał z całego innego spadkowego pojazdu.

Ustalenia w niniejszej sprawie Sąd poczynił na podstawie dokumentów, których wiarygodność omawiana była na bieżąco podczas rozważań poszczególnych zagadnień prawnych i faktycznych, na podstawie opinii biegłych sądowych, którym Sąd dał wiarę, a które nie były kwestionowane przez strony, na podstawie zeznań świadków, z których Sąd dał wiarę tylko R. Ś. i A. C. (1), bowiem ich zeznania pokrywały się z treścią zdjęć i opinią biegłego, natomiast nie dał wiary zeznaniom J. F., bowiem opinia biegłego grafologa wskazała jednoznacznie, że zeznania świadka były kłamliwe, że nie zawierała umowy ze Z. Ł. (1). Sąd dał też wiarę zeznaniom stron w takim zakresie, jak już to zostało omówione wyżej. Między stronami pozostawały również sporne kwestie prawne, które podlegają samodzielnej ocenie Sądu, nie zaś stron.

W sprawie pozostały nie uiszczone koszty sądowe w postaci wynagrodzeń biegłych sądowych: grafologa J. T. w kwocie 829,40 zł, rzeczoznawcy samochodowego Z. N. w łącznej kwocie 2.142 zł (945 zł + 504 zł + 693 zł). Koszty opinii biegłego grafologa powinien ponieść w całości uczestnik D. Ł. (1), gdyż to stanowisko procesowe tego uczestnika i przekonywanie Sądu oraz pozostałych spadkobierców, że umowa jest ważna spowodowało potrzebę powołania biegłego grafologa i wygenerowało koszty. Natomiast wydatki drugiego biegłego powinny być poniesione w częściach równych przez wszystkich spadkobierców, czyli po 1/4, co daje kwotę po 535,50 zł (2.142 zł : 4). Wnioskodawca oraz uczestniczki zobowiązani są zapłacić koszty sądowe w kwocie po 535,50 zł, natomiast uczestnik D. Ł. (1) w kwocie 1.364,90 zł (829,40 zł + 535,50 zł). O obowiązku uiszczenia kosztów sądowych Sąd orzekł w punkcie 9. sentencji postanowienia na podstawie art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity – Dz.U. z 2014r., poz. 1025 ze zm.), zgodnie z którym w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113, który w ustępie 1 nakazuje obciążenie tymi wydatkami przeciwnika przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Na podstawie art. 520 § 1 kpc Sąd orzekł jak w punkcie 10. sentencji postanowienia nie znajdując podstaw do stosunkowego rozdzielenia tych kosztów pomiędzy wnioskodawcę i uczestników, jak też włożenia obowiązku zwrotu kosztów na jednego z uczestników w całości. Brak było podstaw do odstąpienia od zasady obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

SSR Agnieszka Trytek Błaszak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

a)  (...)

b)  (...)

3.  (...)

4.  (...),

5.  (...)

6.  (...)

(...)

(...)